Druk vanuit saneringsinfrastructuur
Restvracht RWZI’s
In het Demerbekken zijn er 34 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI) actief; 4 RWZI's zijn nog gepland in het afstroomgebied van de Velpe (gemeenten Kortenaken en Glabbeek) en Begijnebeek (Bekkevoort). Daarnaast zal het zuiveringsgebied van Hasselt gesplitst worden en komt er een nieuwe installatie in Diepenbeek.
Het afvalwater dat via de riolering aankomt in een RWZI wordt (zo goed mogelijk) gezuiverd alvorens het geloosd wordt in de waterloop. De RWZI’s moeten voldoen aan het vooropgestelde zuiveringsrendement en aan de maximumnormen voor de effluentconcentraties opgenomen in de milieuvergunning. Ondanks die eisen bevat het effluent van de RWZI's nog steeds een restvracht, wat de druk van de RWZI’s op het oppervlaktewater verklaart. In het Demerbekken zijn er verschillende gebieden waar RWZI’s een grote impact hebben op de waterkwaliteit. Zo zorgt het effluentwater van de RWZI van Genk, van Houthalen-centrum of van Zonhoven die in vrij kleine waterlopen terecht komen (respectievelijk Stiemer, Laambeek, Oude Roosterbeek) voor een heel belangrijke bron van nutriënten in die waterlopen. Maar ook door de sterke verdunning van een RWZI (bv. Genk, Alken, Wimmertingen) kan er via overstortwerking veel impact zijn op de waterlopen.
Overstorten
Het Demerbekken telt, net als vele andere bekkens, veel overstorten. Bij een overstort in werking komt het ongezuiverde rioolwater (verdund) in het oppervlaktewater terecht en zorgt zo voor een druk op de (ecologische) waterkwaliteit. Van de beoordeelde overstorten in het Demerbekken (8 in 2017) scoort het merendeel matig. Sommige overstorten scoren al lange tijd slecht (oa eerste overstort vlakbij RWZI van Halen, Alken, Gelmen, Bilzen, Genk, Zolder). Voor deze problematische overstorten wordt een haalbare oplossing gezocht door regenbezinktank om te vormen, pompstation te vergroten, aangesloten grachten af te koppelen, gescheiden stelsel aan te leggen.
Verdunning
De mate van verdunning is vaak een indicatie voor overstortwerking. Een hoge mate van verdunning wijst immers vaak op de aansluiting van grachten en grote oppervlakten waarbij het hemelwater in het rioolstelsel terechtkomt. In het Demerbekken vormt verdunning een groot probleem in de zuiveringsgebieden van onder andere Alken, Wimmertingen, Hoeselt, Genk, Zonhoven, Houthalen-centrum, Zolder, Geetbets.