Nutriënten en zuurstofbindende stoffen
Voldoende zuurstof is van groot belang voor het leven in de waterloop. De nutriënten stikstof en fosfor en zuurstofbindende stoffen hebben een belangrijke impact op het zuurstofgehalte. De aanwezigheid van zuurstofbindende stoffen wordt gekwantificeerd door de chemische zuurstofvraag (CZV).
Het Demerbekken kent in vergelijking met de andere bekkens een hoge belasting met nutriënten en zuurstofbindende stoffen. Dit is mede te verklaren door de grote afstroomoppervlakte van het Demerbekken waardoor er grotere vrachten worden getransporteerd.
Nutriënten
De grootste druk van stikstof op het watersysteem is duidelijk afkomstig van de Herk. Daarnaast komt er ook een grote vracht via Demer thv Genk-Diepenbeek-Hasselt, vanuit Grote Gete, Winge, Melsterbeek en Velpe.
De druk van stikstof komt vooral vanuit de landbouw, maar verschilt wel van gebied tot gebied: in de Herk en Melsterbeek is de stikstof in hoofdzaak afkomstig vanuit de landbouw, in Demer thv Hasselt-Diepenbeek-Genk is dit afkomstig van de grotere RWZI's van Genk en Hasselt. Voor bijvoorbeeld Winge, Begijnebeek en De Hulpe is vracht van niet-aangesloten huishoudens nog relevant.
Ook voor fosfor heeft de Herk de grootste vracht. Daarnaast is er een, vergelijkbaar met stikstof, grote fosforvracht in Demer vanaf Hasselt.
De druk van fosfor komt in vele landbouwintensieve gebieden zoals afstroomgebieden van Melsterbeek en Herk nog in grote mate vanuit de landbouwsector maar het aandeel is veel kleiner als voor stikstof. In gebieden waar nog veel huishoudelijke lozingen niet worden gezuiverd is fosforvracht in hoofdzaak afkomstig van landbouw én huishoudens (Begijnebeek, Velpe, Winge, De Hulpe). In gebieden zoals Genk, Diepenbeek, en Hasselt zijn grote RWZI's gelegen en is de fosforvracht in de Demer veel meer afkomstig van de restvracht van RWZI's.
Zuurstofbindende stoffen (CZV)
De grootste CZV-druk vinden we in tegenstelling tot nutriënten niet op de Herk, maar op Demer thv Genk-Hasselt. Op de tweede plaats scoren Herk en Grote Gete en De Hulpe hoog op vlak van CZV.
Voor Demer is de druk van CZV grotendeels afkomstig van de grote RWZI's van Genk en Hasselt waarvan het effluent in de Demer terecht komt. Dit geldt ook voor de Mangelbeek en Gete II. Voor de Herk (en eigenlijk voor de meeste waterlopen in het Demerbekken) is het aandeel RWZI's beperkt maar zijn de niet-aangesloten huishoudens grotendeels verentwoordelijk voor de CZV-vracht. Voor Velpe en Begijnebeek zijn huishoudens nagenoeg volledig verantwoordelijk voor CZVvracht. Hier moeten echter nog RWZI's uitgebouwd worden. Vooral voor De Hulpe en de Grote Gete hebben de bedrijven een aanzienlijk groter aandeel in de CZV-druk.
Opm: de druk van CZV op het watersysteem wordt enkel begroot voor de huishoudens, bedrijven en diensten en rioolwaterzuiveringsstations. De landbouw zal als sector ook een aanzienlijke bijdrage leveren aan CZV, maar deze is tot op heden niet gekend.