Overstromingen en wateroverlast
Overstromingen zijn een natuurlijk verschijnsel. Vooral tijdens de winterperiodes zorgt de verhoogde aanvoer van water ervoor dat waterlopen hun winterbedding aanspreken en dus buiten hun oevers treden. Dit zijn zogenaamde fluviale overstromingen. Overstromingen worden niet enkel veroorzaakt door overstroming vanuit de waterloop. Vooral in het geval van zomeronweders is het vaak afspoelend regenwater dat problemen veroorzaakt. Dit zijn de zogenaamde pluviale overstromingen. Tot slot kunnen de kustbekkens in extreme gevallen getroffen worden door grote dijkdoorbraken, wat voor kustoverstromingen zorgt.
Op www.waterinfo.be kunnen de overstromingsgevoelige gebieden worden geraadpleegd, evenals de overstromingsgevaarkaarten (beschrijven de fysische eigenschappen van de overstromingen zoals de overstromingscontouren, waterdieptes en stroomsnelheden) en de overstromingsrisicokaarten (brengen de gevolgen voor mens (sociale), ecologie, economie en cultureel erfgoed in kaart).
Waterschade beperken
Overstromingen kunnen niet altijd vermeden worden. De schade binnen de perken houden is dan uiterst belangrijk. Correct informeren is daarbij van cruciaal belang. Op de portaalsite www.waterinfo.be brengen de waterbeheerders al hun metingen en voorspellingen samen. Zo kunnen de nodige maatregelen getroffen worden om waterschade tot een minimum te beperken.
In het Bovenscheldebekken hebben zich in het verleden meermaals zware overstromingen voorgedaan. Naar aanleiding daarvan zijn al diverse maatregelen genomen: de inrichting van de gecontroleerde overstromingsgebieden en wachtbekkens (bijvoorbeeld GOG Leizemooie te Nederbrakel langs de Zwalm, het GOG langs de Traveinsbeek, GOG Nederaalbeek, GOG Verrebeek, GOG Sassegembeek,..), de bouw van stuwen en pompstations (bijvoorbeeld klepstuwen op de Grote Spierebeek; en de pompgemalen Melden, Molenbeek-Beiaardbeek en Meersbloem die het water uit de meersen richting Boven-Schelde verpompen), de aanleg van (plaatselijke) dijken (bijvoorbeeld dijk Lammekensstraat langs de Maarkebeek) enz..
Ondanks de verschillende maatregelen die reeds genomen zijn, wordt het Bovenscheldebekken nog regelmatig geconfronteerd met ernstige vormen van wateroverlast. Door de klimaatverandering zullen er in de toekomst nog vaker overstromingen optreden, ook in gebieden die nu nog geen problemen van wateroverlast kennen. De te verwachten impact van klimaatverandering op overstromingen kan bekeken worden op het klimaatportaal Vlaanderen.
'Riviercontract Maarkebeek en Riviercontract Zwalm'
Het Riviercontract van de Maarkebeek (2015) bestaat uit maatregelen die het overstromingsrisico in dit stroomgebied moeten verminderen. De partijen die dit document onderschrijven, engageren zich om binnen hun eigen bevoegdheden zo ver mogelijk mee te werken aan de uitvoering van de erin beschreven maatregelen. Indien na ondertekening bepaalde maatregelen toch niet of te moeilijk uitvoerbaar blijken, engageren onderschreven partijen (VMM, Oudenaarde, Maarkedal en provincie Oost-Vlaanderen) zich ook tot het constructief zoeken naar alternatieven in overleg met alle betrokken partijen.
Participatietraject Zwalm, opstap naar een Riviercontract voor de Zwalmbeekvallei (2021): op donderdag 14 november 2019 ondertekenden de gemeenten Horebeke, Zottegem en Zwalm, samen met de Provincie Oost-Vlaanderen en de Vlaamse overheid een charter voor de opmaak van een riviercontract voor het stroomgebied van de Zwalmbeek. Het evenement vond plaats in de Zwalmmolen, één van de zes overgebleven watermolens op de Zwalmbeek. Op maandag 28 juni 2021 ondertekenden uiteindelijk 10 partners het riviercontract voor het stroomgebied van de Zwalmbeek. Daarmee engageren ze zich om samen aan de slag te gaan met maar liefst 43 acties die de overstromingsrisico’s in het stroomgebied zullen helpen beperken. De ondertekening is zowel Vlaams, regionaal als lokaal belangrijk.