Waterschaarste en droogte
Aanhoudende droogte leidt tot hinder voor de sectoren door het tekort aan water en door droogtemaatregelen die genomen of opgelegd worden. Waterbeheerders, waterbedrijven en andere overheidsdiensten stellen een hoger peil in, passen de stuwregeling voor schepen aan, voorzien voeding vanuit andere waterlopen enz. om de impact van de droogte te verminderen. Bijkomend legt de minister of de gouverneur zo nodig watergebruiksbeperkingen voor specifieke toepassingen op, stelt een captatieverbod in of vaardigt een recreatieverbod uit omwille van de aanwezigheid van toxische blauwalgen.
Ingestelde droogtemaatregelen kan u raadplegen via www.opdehoogtevandroogte.be.
Lagere peilen en afvoeren in de waterlopen hebben verhoogde watertemperaturen, lage(re) zuurstofconcentraties, hogere concentraties aan polluenten, een verminderde werking van visdoorgangen, droogval, enz. tot gevolg. Dit kan leiden tot een verslechterde ecologische toestand. Ook de kans op acute ecologische problemen zoals vissterfte, (blauw)algenbloei, botulisme, ... neemt toe. Daarom worden bij lage waterpeilen captatieverboden ingesteld, vooral in ecologisch belangrijke waterlopen. Zo zijn er in juli 2019 in het Bovenscheldebekken captatieverboden ingesteld voor de Zwalm, de bovenloop van de Riedekensbeek (Oudenaarde), de Beiaardbeek (Kluisbergen), de bovenloop van de Molenbeek (Kluisbergen), de bovenlopen van de Molenbeek-Ronse, de bovenloop van de Bosbeek te Ronse. Daarenboven golden ook verboden voor volgende Scheldemeanders: Oude Schelde - Schijteput (Kluisbergen), Oude Schelde Meerse (Oudenaarde), Oude Schelde 't Veer Oudenaarde) en het Anker (Wortegem-Petegem), de Rijtmeersen (Oudenaarde), de Scheldemeersen te Nederzwalm, de Kaaimeers te Zwalm, de Scheldemeersen te Nazareth, de Teirlinckput te Merelbeke en de Kriephoek te Gavere. Medio augustus 2020 werd zelfs een algemeen captatieverbod ingesteld voor alle onbevaarbare waterlopen binnen de gemeenten op Oost-Vlaams grondgebied die gelegen zijn binnen het Bovenscheldebekken. Op grondgebied West-Vlaanderen werd in 2020 ook voor de Scheldemeanders een captatieverbod ingesteld.
De Boven-Schelde is een typische regenwaterrivier met grote debietschommelingen. Als het overvloedig regent, verandert de Boven-Schelde in een sneller stromende rivier. Terwijl in droge periodes weinig water in de Boven-Schelde komt en het water bijna stil staat. In de zomers van 2017, 2018 en 2019 moest voor de pleziervaart gegroepeerd schutten toegepast worden. Plaatselijk werd ook voor de beroepsvaart gegroepeerd geschut (sluizen te Merelbeke, Asper, Oudenaarde en Kerkhove). In 2020 werd enkel ter hoogte van de sluis te Merelbeke gegroepeerd geschut. Op de Boven-Schelde werden er toen tevens diepgangbeperkingen ingesteld.
Als er weinig of geen stroming op een waterloop of vijver zit, bestaat de kans bij warm weer dat er cyanobacteriën of blauwalgen beginnen te bloeien. Ze vormen een blauwgroene, soms roodbruine, olieachtige laag op het water en houden gezondheidsrisico's in voor mens en dier. Op dergelijke momenten wordt een captatie en/of recreatieverbod opgelegd.
De 2 recreatievijvers in het bekken (Donkvijver te Oudenaarde en Watervlak van Eke) bleven in 2020 gespaard van algenbloei.
Naargelang de geteelde gewassen was de schade in de landbouwsector gering (wintergerst) tot zeer groot (bv. volle grondsgroenten, vroege aardappelen), echter, er zijn bijkomende effecten die niet vergeten mogen worden zoals ziekten en groei van onkruid die vaker optraden. De regio van de Vlaamse Ardennen heeft alvast sterk te lijden gehad onder de droogte.
Het waterverbruik van gezinnen is voornamelijk afhankelijk van de temperatuur maar ook langdurige droogte heeft een belangrijke invloed op het verbruik. De droogte heeft ook een effect op het leidingwaterverbruik wanneer van regenwater overgeschakeld wordt op leidingwater t.g.v. het droogvallen van de regenwaterputten. Het tijdig oproepen tot een spaarzaam gebruik van leidingwater moet ervoor zorgen dat de productie- en transportcapaciteit niet wordt overschreden. WPC De Gavers kon ook in 2020 op volle capaciteit produceren ondanks het relatief lage debiet in de Schelde.
De Watergroep produceert drinkwater op basis van oppervlaktewater uit het kanaal Bossuit-Kortrijk. Het Scheldewater wordt er rechtstreeks en zonder buffer uit het kanaal opgepompt en behandeld. In lange perioden van droogte is het debiet in het kanaal lager waardoor meer inspanningen moeten geleverd worden om de kwaliteit van het binnengetrokken water te verbeteren.
Als gevolg van de aanhoudende droogte heeft Vlaanderen tijdelijk niet kunnen voldoen (vnl. zomerperiodes) aan de bepalingen van het verdrag betreffende het kanaal Gent-Terneuzen (België-Nederland, 20 juni 1960) om te voorzien in een zoetwatertoelevering van 13m³/s gemiddeld over twee maanden, dit door een beperkte watertoevoer van Leie en Boven-Schelde in de zomers van 2017, 2018 en 2019.