Sedimenttoevoer

De aanvoer van sediment naar de waterlopen veroorzaakt een aanzienlijke en versnelde sedimenttoename in de waterlopen. De sedimenttoevoer vormt een probleem voor de afvoercapaciteit, de (ecologische) (water)kwaliteit en de scheepvaart. Er zijn daarom regelmatig ruimingen in de waterlopen nodig. Op verschillende waterlopen werden zandvangen aangelegd om het slib gemakkelijker te kunnen ruimten, zoals de Ronebeek en Steenbeek om slibruiming in de Blankaartvijver te voorkomen. Het Waterlanschap project Robuuste Waterlopen Westhoek voorziet in beheerovereenkomsten op maat om erosie langs de Kleine Kemmelbeek en Bollaertbeek tegen te gaan en zo slib uit de Dikkebusvijver en de Verdronken Weiden te houden.

Het aangevoerde sediment vormt vooral een probleem voor de waterkwaliteit doordat het het water troebeler maakt en doordat er vaak veel nutriënten en polluenten (pesticiden, zware metalen, PAK’s) aan gebonden zijn, die zo in de waterloop terechtkomen. Het fosforgehalte neemt bijvoorbeeld samen met de aanwezigheid van afgespoelde bodemdeeltjes toe voor de Kerkebeek (Diksmuide) en de Pandoenbeek na hevige neerslag. De zwevende stof deeltjes stapelen zich ook op in de waterbodem, waardoor deze vaker moet geruimd worden en/of vervuild raakt.

Bodemerosie

De sedimenttoevoer naar de waterloop wordt in het IJzerbekken vooral veroorzaakt door bodemerosie. In 2018 erodeerde zo 267.355 ton bodemmateriaal, waarvan 89.180 ton terecht kwam in de waterlopen en grachten, en 936 ton in de riolering.

Door de aanwezigheid van leem- en zandleembodems, in combinatie met grote reliëfverschillen en intensief landbouwgebruik, is bodemerosie in het IJzerbekken plaatselijk aanzienlijk. De totale hoeveelheid bodemerosie op landbouwpercelen in het IJzerbekken bedraagt ca. 56.550 ton per jaar. De meeste erosieproblemen in het IJzerbekken doen zich voor op de flanken van het West-Vlaamse Heuvelgebied en rond het Plateau van Wijnendale.

Vooral tijdens hevige zomeronweders kan afspoeling van sediment (bodemerosie) leiden tot aanzienlijke modderoverlast. Vooral in het zuiden en zuidoosten van het bekken zorgen deze modderstromen voor wateroverlast en schade aan bewoning, landbouw en rioleringen. Met de hevige neerslag van mei en juni 2016 over de Zuid-Westvlaamse heuvels ging de wateroverlast gepaard met modder in de straten en huizen.

Alle erosiegevoelige gemeenten in het IJzerbekken hebben een erosiebestrijdingsplan, en voeren, met de hulp van erosiecoördinatoren, erosiebestrijdingsprojecten uit. Bijvoorbeeld in Poperinge wordt in de Kleine Dasdreef een gracht aangelegd.

Ook de bedrijfsplanners van VLM zijn actief in het bekken om beheerovereenkomten af te sluiten. Zowel de gemeentelijke erosiebestrijdingsprojecten als de beheerovereenkomsten komen moeilijk tot stand.

Lozingen

Ook huishoudelijke (overstorten, effluent RWZI, niet aangesloten huizen) en industriële lozingen kunnen grote hoeveelheden zwevende stof bevatten.