Hydromorfologische veranderingen
Structuurkwaliteit
De structuurkwaliteit beïnvloedt in belangrijke mate het halen van een goede ecologische toestand. De structuur van de waterloop is in het verleden echter vaak sterk onderhevig geweest aan menselijke invloeden (waterregulatie voor landbouw, bescherming tegen overstromingen, scheepvaart,…). In het IJzerbekken is het merendeel (55%) van de waterlopen ontoereikend op vlak van hydromorfologie.
Vooral de deelmaatlatten alluviale processen, bedding en profiel laten vaak te wensen over, en scoren lager dan het Vlaamse gemiddelde. Grootschalige herkalibratiewerken zoals het uitdiepen en indijken ten behoeve van de scheepvaart en het verhogen van de afvoercapaciteit, resulteren in slechte scores voor deze parameters.
Enkel de Heidebeek en de Wanebeek scoren goed voor hydromorfologie. De beoordeling van de hydromorfologie van de waterlopen in het IJzerbekken is overwegend matig voor de bovenlopen van de IJzer en overwegend ontoereikend in poldergebied.
Een ontoereikende structuurkwaliteit wijst meestal op grootschalige rechttrekkingen in het verleden, zoals voor de Handzamevaart. Een matige structuurkwaliteit wijst eerder op kleine ingrepen zoals oeververdediging en intensieve ruimingen, zoals voor de Poperingevaart en Grote Kemmelbeek.
Een uitgebreidere beschrijving van de structuurkwaliteit in het bekken, vindt u in het hoofdstuk toestand.
Vismigratieknelpunten
Het waterlopennetwerk is sterk versnipperd door de aanwezigheid van allerlei barrières. Naargelang de aard en de locatie van de barrière is de impact meer of minder belangrijk op de visgemeenschappen. Verschillende vissoorten kennen een verschillend paai- en migratiegedrag. De knelpunten zijn dan ook in zekere mate vis-afhankelijk.
Voor het herstel van vrije vismigratie in Vlaanderen is, in uitvoering van de Benelux-beschikking, een prioriteitenkaart opgesteld waarop de belangrijkste waterlopen voor het visbestand staan aangeduid en die dus als eerste knelpuntvrij moeten worden gemaakt. In het IJzerbekken zijn de IJzer, de Stenensluisvaart/Steenbeek en Houtensluisvaart/Ronebeek als waterlopen van 1ste prioriteit aangeduid.
Op de IJzer wordt een omgekeerd spuibeheer toegepast aan de Ganzenpoot om vismigratie en in de eerste plaats glasaalmigratie toe te laten. Op de Stenensluisvaart is het pompgemaal aan de Rapestraat nog een belangrijk migratieknelpunt voor het natuurgebied de Blankaart.
Op de onbevaarbare waterlopen zijn in poldergebied vooral pompgemalen, schuiven en terugslagkleppen visvriendelijk te maken en voor de bovenlopen van de IJzer het vispasseerbaar maken van stuwen en kleine drempels.
Op het geoloket vismigratie kan u vismigratieknelpunten of gerealiseerde visdoorgangen opzoeken.