Waterschaarste en droogte
Aanhoudende droogte leidt tot hinder voor de sectoren door tekort aan water en door droogtemaatregelen die genomen of opgelegd worden. Waterbeheerders, waterbedrijven en andere overheidsdiensten stellen een hoger peil in, passen de stuwregeling voor schepen aan, voorzien voeding vanuit andere waterlopen enz. om de impact van de droogte te verminderen. Bijkomend legt de minister of de gouverneur zo nodig watergebruiksbeperkingen voor specifieke toepassingen op, stelt een captatieverbod in of vaardigt een recreatieverbod uit omwille van de aanwezigheid van toxische blauwalgen.
Ingestelde droogtemaatregelen kan u raadplegen via www.opdehoogtevandroogte.be.
Lagere peilen en afvoeren in de waterlopen hebben verhoogde watertemperaturen, lage(re) zuurstofconcentraties, hogere concentraties aan polluenten, een verminderde werking van visdoorgangen, droogval, enz. tot gevolg. Dit kan leiden tot een verslechterde ecologische toestand. Ook de kans op acute ecologische problemen zoals vissterfte, (blauw)algenbloei, botulisme, ... neemt toe. Daarom worden bij lage waterpeilen, vooral in ecologisch belangrijke waterlopen, captatieverboden ingesteld. Zo zijn er in juli 2019 in het bekken van de Gentse Kanalen captatieverboden ingesteld in het afstroomgebied van de Oude Kale en Meirebeek en de Langelede.
Het peil op de grote bevaarbare waterlopen wordt geregeld via kunstwerken en is deels afhankelijk van de bovenstrooms aanvoer vanuit ondermeer de Leie en Bovenschelde. In droge periodes is er weinig tot geen stroming op deze kanalen en is het mogelijk dat de streefpeilen van deze waterlopen niet meer gehandhaafd kunnen worden en diepgangbeperkingen opgelegd moeten worden. Dit was het geval voor het kanaal Gent-Terneuzen en het kanaal Gent-Oostende in de zomer van 2019
Als er weinig of geen stroming op een waterloop of vijver zit, bestaat de kans bij warm weer dat er cyanobacteriën of blauwalgen beginnen te bloeien. Ze vormen een blauwgroene, soms roodbruine, olieachtige laag op het water en houden gezondheidsrisico's in voor mens en dier. Op dergelijke momenten wordt een recreatieverbod opgelegd. Dit gebeurde bv. in Verzele's put te Assenede, de Turfakkerbeek (Daknamse Meersen) te Lokeren en de zwemvijver van de Blaarmeersen te Gent in 2019.
Bij blauwalgenbloei kan een ernstig risico ontstaan wanneer captatiewater gebruikt wordt voor beregening van landbouwgewassen en drinkwater van vee. Blauwalgenbloei kan ook problemen geven voor bedrijven die voor hun activiteiten of processen gebruik maken van captatiewater.
Droogte berokkent schade aan teelten. Vooral aardappelen en tuinbouw in volle grond zijn gevoelig voor droogte.
Droogte zorgt ervoor dat de land- en tuinbouw op zoek moet naar water (watertransporten). Sinds 2019 moeten mobiele watercaptaties (m.u.v. de aangelanden) verplicht vanop vaste locaties langs de bevaarbare waterwegen uitgevoerd worden.
Het waterverbruik van gezinnen is voornamelijk afhankelijk van de temperatuur maar ook langdurige droogte heeft een belangrijke invloed op het verbruik. De droogte heeft ook een effect op het leidingwaterverbruik wanneer van regenwater overgeschakeld wordt op leidingwater t.g.v. het droogvallen van de regenwaterputten. Het tijdig oproepen tot een spaarzaam gebruik van leidingwater moet ervoor zorgen dat de productie- en transportcapaciteit niet wordt overschreden.
Wanneer droogte leidt tot een sterkere concentratie van opgeloste stoffen kan dit ook het gebruik als proceswater door de industrie beperken, bv. op het kanaal Gent-Terneuzen waar de verzilting opmerkelijk hoger was in de droge jaren van 2017,2018 en 2019. Ook de waterbeschikbaarheid kan in het gedrang komen waardoor andere waterbronnen moeten aangewend worden of in het meest extreme geval productieprocessen moeten stilgelegd worden.
Voor de drinkwaterproductie te Kluizen speelt de droogte van de voorbije jaren een belangrijke uitdaging. Droogte en de verkorting van de innameperiode kan ervoor zorgen dat de spaarbekkens niet volledig gevuld raken om de zomerperiode te overbruggen. Om ook in de zomerperiode voldoende drinkwater te kunnen produceren werd een innamepunt op het Afleidingskanaal van de Leie geïnstalleerd waardoor een beperkte hoeveelheid kanaalwater via de Oude Kale en de Lieve en het Brakeleiken kan doorgestuurd worden naar Kluizen.
Droogte en een geringe waterbeschikbaarheid kan er ook voor zorgen dat er beperkt voldaan wordt aan het bilateraal verdrag tussen België en Nederland waarin de levering van 13,0 m³/s zoet water via het Kanaal Gent-Terneuzen aan Nederland werd vastgelegd. Dit debiet werd afgesproken om zoveel mogelijk zout water terug te dringen.