Oude Mandel
In de bedding van de Mandel en de Oude Mandel stroomde duizenden jaren geleden de oude Leie. Nadat de Leie zich verplaatste en de Mandel ter hoogte van Markegem verstopt geraakte, zocht de Mandel een nieuwe weg van de Baliekouter naar de huidige Leie. Dit leidde tot een Oude Mandel die loopt van Markegem naar Dentergem en Gottem, waarna de Oude Mandel uitmondt in een tak van de Leiemeander in Grammene en vervolgens in de Leie. De Krommedijkbeek en Speibeek zijn grote zijwaterlopen die respectievelijk ten zuidwesten en zuidoosten van Tielt ontspringen op de heuvelrug die de waterscheiding met het bekken van de Brugse Polders en het bekken van de Gentse Kanalen vormt. Daarnaast monden de Vondelbeek en de Saaisenbeek in het afwaartse deel van de Oude Mandel uit.
De structuurkwaliteit van de Oude Mandel is goed. De Oude Mandel heeft een brede vallei met uitgebreide en aaneengesloten natte graslanden waartussen de waterloop meandert. Er komen tal van kleine landschapselementen, poelen, kleine grachten verruigde graslanden, waardevolle flora, … voor. De Krommedijkbeek en de Speibeek hebben een matige beoordeling, maar voor de Krommedijkbeek zijn minder acties nodig om een goede hydromorfogie te creëeren.
De biologische waterkwaliteit van de Oude Mandel is ontoereikend. Zowel op het opwaartse deel van de Oude Mandel als op de Speibeek scoort macro-invertebraten goed. Er zijn belangrijke bronpopulaties die zich verder in het Leiebekken dienen te verspreiden. Op het afwaartse deel van de Oude Mandel is de beoordeling matig. Zodra de fysico-chemische toestand goed is, zullen de macro-invertebraten snel volgen. Het visbestand is overal ontoereikend. Tot zo'n vijftien jaar geleden werd er geen vis aangetroffen en was de beoordeling bijgevolg slecht. Langzaam vinden de vissen hun weg naar de Oude Mandel en zijwaterlopen.
Het stroomgebied van de Oude Mandel heeft een slechte beoordeling voor fysico-chemische waterkwaliteit. De meeste parameters kennen een zeer gestage verbetering. Parameters stikstof en nitraat hebben een goede beoordeling. De geleidbaarheid is ontoereikend. Zuurstof en totaal fosfor zijn de twee parameters die slecht scoren op de Oude Mandel. De Krommedijkbeek scoort enkel slecht voor de parameters fosfor en zuurstof. De Speibeek is minder goed met slechte beoordelingen voor fosfor en zuurstof, en ontoereikende beoordelingen voor chemisch zuurstofverbruik, geleidbaarheid en Kjeldahlstikstof. Opwaarts nabij het industriegebied ten oosten van Tielt zijn de waarden slechter. De Speibeek heeft een negatieve invloed op de Oude Mandel.
De druk voor fosfor is ongeveer gelijk tussen landbouw, RWZI's en huishoudens. Voor stikstof is de druk het grootst vanuit de landbouw (65 %). Huishoudens zorgen voor de grootste druk bij chemisch zuurstofverbruik (45 %), gevolgd door RWZI's (39 %) en bedrijven en diensten (16 %).
De rioleringsgraad en zuiveringsgraad bedragen respectievelijk 65,4 % en 59,6 %. Hiermee ligt de Oude Mandel ver onder het gemiddelde van het Leiebekken en Vlaanderen. Er dient nog veel huishoudelijk afvalwater aangesloten te worden op de riolering en IBA's geplaatst te worden. Verder kan de sanering van de N305 in de Verre Ginste in Oostrozebeke en Dentergem een vooruitgang betekenen. In het stroomgebied van de Oude Mandel zijn de RWZI's van Tielt, Markegem, Dentergem, Deinze-Wontergem en Deinze-Grammene gelegen. Er zijn enkele recente RWZI's waardoor onder andere de kernen van Dentergem en Markegem de afgelopen jaren zijn aangesloten.
Langs de Oude Mandel zijn brede overstroombare graslanden gelegen die geregeld overstromen. Het overstromingsrisico is relatief beperkt in dit afstroomgebied.
Om de goede toestand te behalen in dit gebied zijn generieke acties (uitbouw en optimalisatie van de saneringsinfrastructuur, de controles op lozingen van mest- en erfsappen of incidenten, erosiemaatregelen, … ) nodig van de sectoren landbouw, huishoudens en bedrijven. Acties voor de verdere uitbouw en optimalisering van de afvalwatersanering maken deel uit van de generieke acties en van de zoneringsplannen en gebiedsdekkende uitvoeringsplannen.
Raadpleeg de gegevens over druk & impact, milieudoelstellingen, reductiedoelen & afwijkingen en beoordeling in de waterlichaamfiches VL05_53 - OUDE MANDEL.