visie

Het Kanaal Gent-Oostende is een belangrijke schakel in het Vlaamse en Europese waterwegennetwerk Seine-Schelde. Het kanaal verbindt de kusthavens van Zeebrugge en Oostende met de Leie Om hedendaagse binnenvaartschepen (klasse Va tot 3.000 ton) een betere toegang tot de havens te verlenen, moet het volledige kanaal gemoderniseerd worden (verdiepen, verbreden, vervangen van sluizen en beweegbare bruggen).

Met het project "Stadsvaart Brugge" onderzoekt De Vlaamse Waterweg alvast de mogelijkheden in de omgeving van Brugge. De doortocht wordt er bemoeilijkt door 2 sluizen (de Dampoortsluis en de Verbindingssluis) en 10 beweegbare bruggen. Het project rond de vernieuwing van de Steenbruggebrug wordt, als onderdeel van de opwaardering van het kanaal, vanaf 2022 uitgevoerd. Bijkomend studiewerk zal worden uitgevoerd om de impact van de opwaardering van het kanaal op wegverkeer en erfgoed in kaart te brengen en toe te laten alternatieven te selecteren voor uitvoering. Daarnaast zal tevens een studie worden opgestart om na te gaan welke infrastructurele aanpassingen nodig zijn in het kanaaldeel tussen Beernem en Brugge.

De Vlaamse waterweg werkt eveneens aan overstromingsrisicobeheerplannen volgens de principes van meerlaagse waterveiligheid en gedeelde verantwoordelijkheid. Ook voor het Kanaal Gent-Oostende zal zo een plan opgemaakt worden. Daarnaast wordt ook de renovatie van het Sas Slijkens onderzocht.

Bij langdurige droogte is er de noodzaak om water uit bevaarbare waterlopen zoals het Kanaal Gent-Oostende te capteren voor land- en tuinbouwdoeleinden. Een optimalisatie van het captatiebeleid in functie van noodzakelijke minimumpeilen voor de scheepvaart en de veiligheid van de waterweginfrastructuur dringt zich op.

De toevoer van Leiewater via het Afleidingskanaal van de Leie bepaalt voor een deel de waterkwaliteit van het Kanaal Gent- Oostende. Totaal fosfor is de belangrijkste knelpuntparameter. De overige fysicochemische parameters scoren matig tot goed.  De ecologische kwaliteit is globaal slecht te wijten aan de slechte score voor de macro-invertebraten en de hydromorfologie. De impact van huishoudelijk afvalwater is de laatste jaren sterk afgenomen doch de grote waterzuiveringsinstallaties (Aalter, Brugge, Jabbeke, Oostende) zorgen nu voor een grote restvervuiling op het kanaal vooral voor de parameters CZV en totaal fosfor (ongeveer de helft van de totale vervuilingsdruk). De stikstofvracht komt voornamelijk van diffuse verontreiniging vanuit de omliggende landbouwgebieden. Ook overschrijdingen van pesticiden worden in het kanaalwater aangetroffen.

Het visbestand is matig en nam dankzij de open verbindingen met zijwaterlopen met betere waterkwaliteit toe. Toch kan de biodiversiteit nog verbeteren. Eén van de belangrijkste intrekroutes voor glasaal in Vlaanderen betreft het sluizencomplex ‘Sas-Slijkens’ aan de monding van het Kanaal Gent-Oostende. Om de glasaalintrek te bevorderen wordt omgekeerd spuibeheer toegepast waarbij de geleidbaarheid nauwgezet dient gemonitord te worden om verzilting van het kanaal te voorkomen.

Sedert begin 2020 is het nieuwe drinkwaterproductiecentrum in Oostende operationeel. Het brakke kanaalwater wordt ontzilt tot drinkwater. Dit moet de drinkwaterbevoorrading van Oostende waarborgen, ook in piekmomenten zoals de drukke zomermaanden.

Kanaalpand Gent-Brugge

In het kanaalpand Gent-Brugge monden een 30-tal waterlopen uit waarvan de Hoofdsloot en de Rivierbeek de grootste afstroomgebieden hebben. Het afstroomgebied van de Rivierbeek en wordt apart besproken in deze visie.

De Kraenepoel en omgeving

Opwaarts binnen het afstroomgebied in Aalter bevindt zich de Kraenepoel. De vijver en de omgeving van de Markettebossen is gelegen binnen Habitatrichtlijngebied en is beschermd als landschap. Er werd reeds een beheerplan opgemaakt voor de Kraenepoel. Er dient verder werk gemaakt te worden van het verbeteren van de waterkwaliteit van de toevoerwaterlopen zoals het Bloembeeksken en de langsgrachten van de E40. Ook het overstort (Grote Ganzenplas) blijft een groot knelpunt en dient gesaneerd te worden. Voor een optimaal beheer van de Kraenepoel is een periodieke sedimentruiming noodzakelijk. De uitwerking van deze acties gebeurt  via een Natuurinrichtingsproject voor de Kraenepoel. 

"Topbeken" in de vallei van de Zuidleie

Binnen het bekken van de Brugse Polders is de Bornebeek, de meest ecologisch waardevolle beek van het bekken. Alle restlozingen zijn hier gesaneerd en de beek wordt natuurvriendelijk beheerd. Ook het wettelijk beschermd Bermpje komt hiervoor. Verdere aandacht dient te gaan naar de opwaardering van de vallei als natuurverbindingsgebied tussen de habitatrichtlijngebieden van het Bulskampveld en de vallei van de Zuidleie. In de naburige Merlebeek zijn eveneens populaties van het Bermpje aanwezig. De laterale continuïteit van uit het kanaal naar de zijwaterlopen dient bevorderd te worden. Om de biologie in de waterlopen maximale kansen te geven, wordt gezocht naar locaties waar dood hout als bijkomend beekbiotoop voor vissen in de waterloop kan ingebracht worden. 

De Leiemeersen vormen eveneens een ecologisch zeer waardevolle kern binnen de vallei van de Zuidleie door de aanwezigheid van een uniek, alkalisch laagveenmoeras.  Prioriteiten zijn het herstel van de natuurlijke grondwaterfluxen en bescherming van de kwaliteit en kwantiteit van de ondiepe mineraalarme kwel. Hierbij kan gedacht worden aan de opmaak van een hydrologisch grondwatermodel voor de vallei van de Zuidleie.

De Hoofdsloot (Assebroekse meersen)

Voor de Assebroekse meersen staat het behoud en het versterken van de ecologisch zeer waardevolle graslanden en het overstroombaar karakter voorop. De ontwatering gebeurt doorgaans via het pompgemaal op de Hoofdsloot. De waterkwaliteit binnen de Assebroekse meersen voldoet nog niet aan de goede toestand.  Naar de toekomst toe zullen de nutriënten stelselmatig verder dalen door enerzijds de sanering van de huishoudelijke lozingen (o.a. aansluiting Sijsele en een deel van Beernem en Oedelem) en anderzijds door het aankoopbeleid van ANB, zowel in het gebied van de meersen zelf, als langs de voedende waterloop de Meersbeek, wat zal resulteren in een nulbemesting met minder nutriëntenuitspoeling.  Een bedrijfslozing met hoge chloride- en fosforconcentraties heeft nog een significante impact op de Meersbeek stroomopwaarts.

Kanaalpand Brugge-Oostende

Bemalingsgebieden

Enkele zeer laaggelegen afwateringsgebieden binnen de polders kunnen enkel via bemaling met grote vijzelgemalen (De Katte, De Stegere en Kwetshage-Paddegat) waterafvoeren naar het kanaalpand Brugge-Oostende en zo naar zee. Tijdens het zomerhalfjaar wordt het bemalingsgebied De Katte bevloeid vanuit de Blankenbergse Vaart en de Noordede en het bemalingsgebied De Stegere vanuit de Noordede.

Het bemalingsgebied Kwetshage-Paddegat, ten zuiden van het kanaal, wordt doorsneden door de Jabbeekse beek die het oppervlaktewater van de hoger gelegen zandgronden ten zuiden van Jabbeke gravitair afvoert naar het Kanaal Brugge-Oostende.

In de bemalingsgebieden komt waardevolle natuur voor zoals de Meetkerkse Moeren, de Schorreweide, het 't Pompje en de Schobbejak. Te lage waterpeilen in de zomer en bevloeiingswater van onvoldoende kwaliteit vormen een aandachtspunt. Voor 't Pompje werd reeds een oplossing uitgewerkt nl. effluentwater van de KWZI Vlissegem wordt in het gebied gepompt.

Binnen de Blue Deal zijn er maatregelen gepland om meer natte natuur (rietmoeras en poldergraslanden)  te creëren in Kwetshage en de Meetkerkese moeren.

Jabbeekse Beek

Het stelsel van de Jabbeekse beek kampt regelmatig met wateroverlast. Vooral landbouwgronden overstromen maar soms ook serres en bedrijfsgebouwen.

Het bos- en natuurgebied Vloethemveld vormt een belangrijk retentiegebied. De laatste jaren is de Grote waternavel sterk in opmars in de baangrachten langs de E40 en in de omgeving van het natuurgebied Gemene Weiden. Waterbeheerders dienen blijvend in te zetten om deze exoot aan te pakken. Het visbestand weerspiegelt de slechte waterkwaliteit. Visbestandsopnames op de Jabbeekse Beek in de afgelopen tien jaren tonen aan dat het visbestand ontoereikend is maar wel een lichte verbetering toont, vooral het stroomopwaarts deel richting het Vloethemveld.

Raadpleeg de gegevens over druk & impact, milieudoelstellingen, reductiedoelen & afwijkingen en beoordeling in de waterlichaamfiches VL08_164 - KANAAL GENT-OOSTENDE III.