visie
Aan de grens met Frankrijk heeft de IJzer een relatief goede biologische toestand. De beoordeling voor macro-invertebraten en fytoplankton is goed en voor fytobenthos en vissen matig. Het is een van de betere waterlopen in het IJzerbekken. De structuurkwaliteit is er matig. De ondersteunende fysico-chemische toestand wordt bepaald door de instroom uit Frankrijk en de waterkwaliteit van de Heidebeek. Fosfor en geleidbaarheid hebben hier al van aan de grens nog te hoge waarden. De grensoverschrijdende vuilvracht vertoont de laatste jaren een stijging voor fosfor en een lichte daling voor stikstof. Er worden ook overschrijdingen voor pesticiden vastgesteld, waaronder diflufenican, flufenacet en parathion-ethyl. Er zijn dus ook in Frankrijk nog grote inspanningen nodig om de fysico-chemische kwaliteit te verbeteren.
Verder stroomafwaarts ter hoogte van de Blankaart, na instroom van onder andere de Poperingevaart, Grote Kemmelbeek en het kanaal Ieper-IJzer neemt de biologische kwaliteit af. De beoordeling voor macro-invertebraten en vissen is matig, voor fytobenthos goed en voor fytoplankton slecht. Zowel fosfor als stikstof nemen toe en de geleidbaarheid is vaak te hoog. Er worden ook hier overschrijdingen voor pesticiden vastgesteld, waaronder diflufenican, dimethoaat en flufenacet.
Het is in dit traject dat De Watergroep oppervlaktewater inneemt in hun spaarbekken als ruw water voor de productie van drinkwater in het waterproductiecentrum de Blankaart. De waterbeschikbaarheid is echter beperkt omwille van de combinatie waterkwaliteit en waterkwantiteit. De Watergroep moet vaak de waterinname stil leggen omwille van een te hoog pesticidengehalte, een te hoog zoutgehalte, een te hoog nitraatgehalte of een te laag waterpeil op de IJzer. De normen voor pesticiden in het oppervlaktewater voor de productie van ruw water liggen een stuk lager dan de milieukwaliteitsnormen. Daarom is deze waterwinning erg kwetsbaar voor verontreiniging. Na de vernieuwing van het waterproductiecentrum De Blankaart wordt de mogelijkheid onderzocht om de opslagcapaciteit te vergroten door middel van een tweede spaarbekken of een ondergrondse opslag van water om de periodes waarin onvoldoende kwalitatief water kan ingenomen worden beter te overbruggen.
Net stroomafwaarts van het innamepunt van het waterproductiecentrum mondt de Houtensluisvaart uit in de IJzer. Langs deze waterloop ligt de RWZI van Woumen. Om de bijhorende invloed van overstortwerking te verminderen moet de verdunning in het toevoerende rioleringsstelsel verminderen. Daarom worden meer gescheiden rioleringsstelsels aangelegd en worden grachten aangesloten op de waterlopen in plaats van op de riolering.
Vanaf de instroom van de Handzamevaart in Diksmuide ligt de IJzer volledig ingedijkt tot aan de monding aan de Ganzenpoot in de havengeul. De structuurkwaliteit is hier dan ook ontoereikend. De biologische kwaliteit neemt verder af tot matig voor vissen, ontoereikend voor macro-invertebraten en fytobenthos en slecht voor fytoplankton. Ook hier zijn fosfor en geleidbaarheid de knelpuntparameters. Het zuurstofgehalte is hier wel goed terwijl het zuurstofgehalte stroomopwaarts iets lager ligt. Ook hier worden overschrijdingen voor pesticiden vastgesteld, zoals dimethoaat, flufenacet en linuron.
Op de IJzer is de invloed van langdurige droge perioden duidelijk te zien door een afname van het afvoerdebiet, dalende waterpeilen en een verhoogd zoutgehalte dat zich als een zoutwaterwig stroomopwaarts doorzet. Het zoutgehalte wordt continu opgemeten. De Vlaamse Waterweg onderzoekt welke maatregelen de verzilting van de IJzer aan de Ganzenpoot kunnen tegengaan. Ze doen dit in samenhang met het toepassen van een omgekeerd spuibeheer om glasaalmigratie naar het IJzerbekken toe te laten. De IJzer is namelijk een prioritaire waterloop voor vismigratie. Verder stroomopwaarts zijn er op de IJzer zelf geen vismigratieknelpunten. Maar vormen de terugslagkleppen tussen kleinere polderwaterlopen en de IJzer knelpunten voor vrije vismigratie zoals voor de Westsluisbeek, de Pesersbeek en het Noordschotebroek.
Langs de IJzer overstromen elke winter de broeken van IJzer- en Handzamevallei. Ze zijn een natuurlijk waterbergingsgebied en beschermen onder meer Diksmuide tegen wateroverlast. De Vlaamse Waterweg zal een overstromingsrisicobeheerplan (ORBP) voor de IJzer opmaken om na te gaan welke maatregelen nodig zijn om ook in de toekomst de gebieden langs de IJzer klimaatbestendig te beschermen tegen wateroverlast. In het plan zal ook worden opgenomen welke kansen er zijn om waterschaarste tegen te gaan.
Raadpleeg de gegevens over druk & impact, milieudoelstellingen, reductiedoelen & afwijkingen en beoordeling in de waterlichaamfiches VL08_7 - IJZER I, VL21_8 - IJZER II, VL17_9 - IJZER III.