Waterschaarste en droogte
De recente droge en warme zomers leidden tot aanhoudende neerslagtekorten, historisch lage grondwaterstanden, lage waterpeilen en afvoeren en een verminderde waterkwaliteit. We verwachten dat extreme droogte in de toekomst vaker en intenser kan voorkomen. Informatie over de klimaatverandering in Vlaanderen en de toenemende droogte kan u vinden op het Klimaatportaal Vlaanderen. De actuele droogtetoestand kan u raadplegen op waterinfo.be.
Sinds de zomer van 2016 worden we geconfronteerd met lagere neerslaghoeveelheden. Dit gecombineerd met hoge temperaturen in de zomers van 2018 en 2019 zorgde ervoor dat de waterreserves moeilijk terug op peil kwamen.
De aanhoudende droogte had tot gevolg dat de waterpeilen in de waterlopen snel daalden. Op de Demer waren er gedurende een hele tijd sterk verlaagde waterafvoeren en verschillende beken (onder andere Zwarte Beek thv Koersel, delen van de Roosterbeek) vielen zelfs droog. De debietmeetstations op de Demer in Aarschot en Hasselt toonden voor 2017, 2018 en 2019 zomerdebieten die tot de 10% laagste debieten horen voor die periode van het jaar op die plek.
Ook de freatische grondwaterlagen daalden aanzienlijk. Er zijn een twintigtal meetpunten volledig in het Demerbekken gelegen. Elke zomer sinds 2017 zien we op deze punten telkens heel lage grondwaterstanden (<P10).
De droogtegevoeligheid van de bodem is in het Demerbekken in de centrale strook van Vochtig Haspengouw en het grootste deel van het Hageland matig gevoelig. Heel de zuidelijkere strook (Zuid-Hageland en Droog-Haspengouw) en het noordelijk Kempische deel is wel droogtegevoelig en delen zelfs 'zeer droogtegevoelig'. Specifieke metingen van de bodemverzadiging in de voorbije zomers zijn er niet voorhanden in het Demerbekken.
De droogte had ook gevolgen voor de waterkwaliteit: de zuurstofconcentratie nam af voor bijvoorbeeld de Herk en het Zwart Water; maar ook nutriënten lager voor sommige waterlopen hoger door beperktere verdunning voor bijvoorbeeld Herk en Grote Gete.
Tegelijkertijd was er natuurlijk veel minder overstortwerking uit de rioleringen en was de verdunningsgraad van toestromend afvalwater op RWZI's beperkter.
In de droge zomer van 2020 werd voor de provincie Limburg, van 21/5/2020 tot 20/11/2020 een captatieverbod uitgevaardigd op alle onbevaarbare waterlopen, met een aantal uitzonderingen als delen van de Melsterbeek, Gete, Velpe, Demer en andere (zie https://www.crisis-limburg.be/droogte2020). Het captatieverbod gold niet voor het beperkt capteren betreft van drinkwater voor het eigen vee dat nog buiten staat of voor het beperkt capteren van aanmaakwater voor gewasbeschermingsmiddelen. Voor de provincie Vlaams Brabant gold een volledig captatieverbod op de onbevaarvare waterlopen van 21/5/2020 tot en met 23/11/2020, met uitzondering van de bevaarbare en onbevaarbare Demer op het grondgebied van Vlaams-Brabant.
Voor meer informatie over de toestandsbeoordeling waterschaarste en droogte, zie stroomgebiedniveau.