Waterschaarste en droogte
De droge en warme zomers van 2017, 2018, 2019 en 2020 leidden tot aanhoudende neerslagtekorten, historisch lage grondwaterstanden, lage waterpeilen en afvoeren en een verminderde waterkwaliteit. We verwachten dat extreme droogte in de toekomst vaker en intenser kan voorkomen. Informatie over de klimaatverandering in Vlaanderen en de toenemende droogte kan u vinden op het Klimaatportaal Vlaanderen. De actuele droogtetoestand kan u raadplegen op waterinfo.be.
Het IJzerbekken is een relatief klein hydrografisch geïsoleerd bekken en daarom meer kwetsbaar voor droogte en waterschaarste.
Om de ernst van een waterschaarste- en droogtetoestand beter te kunnen inschatten, wordt gebruik gemaakt van indicatoren. Meetresultaten en voorspellingen van neerslaghoeveelheden, rivierafvoeren, grondwaterpeilen en waterkwaliteitsparameters worden daarvoor verwerkt tot indicatoren die de droogtetoestand of de impact van de droogte inschalen in vier niveaus (0= normaal beheer, 1=preventieve maatregelen door Droogtecommissie, 2= afgestemde maatregelen door Droogtecommissie, 3= crisiscoördinatie door provinciale of federale crisiscel i.k.v. rampenplan).
Zowel in de zomer en het najaar van 2018, 2019 en 2020 waren niveau 1 en 2 van toepassing. De Droogtecommissie gaf hierbij advies en het lokale droogte overleg ging door onder voorzitterschap van de provinciegouverneur, met gebruiksbeperkingen tot gevolg.
De aanhoudende droogte had tot gevolg dat de waterpeilen in de IJzer en toevoerende waterlopen snel daalden en verschillende beken vielen droog. Op de IJzer was er gedurende enkele maanden nagenoeg geen waterafvoer. Ook de waterpeilen in de polders daalden snel omdat er geen water meer uit de bevaarbare waterlopen kon worden ingelaten. Een debietmeetstation op de Handzamevaart in Kortemark toonde voor 2017, 2018, 2019 en 2020 zomerdebieten die tot de 10% laagste debieten horen voor die periode van het jaar op die plek.
Ook de freatische grondwaterlagen daalden aanzienlijk. Er liggen 9 meetpunten in het IJzerbekken (Oudenburg, Torhout, Kortemark, Houthulst, Ieper, Vleteren, Veurne, Nieuwpoort en Middelkerke). Elke zomer sinds 2017 zien we op deze punten telkens lage tot zeer lage grondwaterstanden.
De bodemverzadiging bleef in het IJzerbekken in de zomers van 2018, 2019 en 2020 langer dan de rest van Vlaanderen normaal. De droogtegevoeligheid van de bodem is in IJzerbekken in vergelijking met de andere bekkens minder gevoelig.
De droogte en warmte had ook gevolgen voor de waterkwaliteit, want de verontreiniging op de waterlopen werd minder verdund. De geleidbaarheid nam toe, net als het fosforgehalte en de opgeloste zuurstof nam af.
Specifiek in de kustpolders wordt een verziltingsindicator bepaald, die een inschatting geeft van de ernst van de toename van het zoutgehalte. Bepaalde toepassingen zoals het gebruik als irrigatiewater, drinken voor vee of drinkwaterproductie zijn dan niet meer mogelijk.
In 2018 werd een studie "waterbehoefte, -gebruik en -aanbod analyse van de kuststreek" uitgevoerd. De studie is beschikbaar via deze link. Voor het afstroomgebied van de IJzer is geen waterbalans studie opgemaakt.
Voor meer informatie over de toestandsbeoordeling waterschaarste en droogte, zie stroomgebiedniveau.