Kanalen
In het Dijle-Zennebekken liggen enkele belangrijke kanalen die verschillende deelgebieden doorkruisen: het Kanaal Leuven-Dijle en het Kanaal naar Charleroi dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kruist en ten noorden hiervan overgaat in het Zeekanaal Brussel-Schelde.
Kanalen vervullen verschillende functies voor de mens. Allereerst vormen ze belangrijke vervoersaders voor de economie en de scheepvaart doorheen het bekken. De kanalen dienen, waar nodig, te worden aangepast aan de categorie zoals deze in het Trans-Europees vervoersnet (TEN-T) werd vastgelegd. De bedoeling is een ecologisch interessant alternatief voor het vrachtvervoer op de weg te vormen. Daarnaast hebben kanalen een recreatieve functie en tracht men kanaalzones in steden steeds meer op te waarderen en op te nemen in grootschalige stedenbouwkundige projecten.
Niet alleen voor ‘natuurlijke’, maar ook voor ‘kunstmatige’ waterlichamen, zoals kanalen, gelden volgens de kaderrichtlijn Water bepaalde al dan niet aangepaste ecologische normen (cf. ‘goed ecologisch potentieel en goede chemische toestand’). De waterkwaliteit in een kanaal wordt grotendeels bepaald door de kwaliteit van de waterlopen die uitmonden in het kanaal en door rechtstreekse (industriële) lozingen. Verbetering van de bovenstroomse waterlopen komt zeker deze kanalen ten goede. Voor rechtstreekse lozingen zijn de opgelegde normen en handhaving van belang. Anderzijds worden de kanalen ook op biologische kenmerken beoordeeld, waaronder de visfauna. Waar nodig en mogelijk dient een minimum aan habitats gecreëerd te worden opdat populaties levensvatbaar zijn. De aanleg van paaiplaatsen en natuurlijke (NTMB) oevers met rietkragen zorgen hiervoor. Op deze wijze wordt ook de recreatieve visserij langs de kanalen ondersteund. Kanalen maken ook deel uit van het vismigratienetwerk. Daarom dient de vrije vismigratie bij bestaande en nieuwe infrastructuurwerken zoveel mogelijk nagestreefd te worden en moet schade aan levensgemeenschappen tot een minimum beperkt te worden.
Voor terrestrisch wild zoals herten, kunnen kanalen een hindernis vormen. Wanneer de dieren in het water terecht komen is het door de steile oevers soms moeilijk om er terug uit te geraken. Fauna-uitstapplaatsen op strategische plaatsen bieden hiervoor een oplossing.
De laatste jaren komen er meer en meer waterkrachtcentrales op kanalen en waterlopen. De vraag voor een voldoende en continue toevoer van water zou de ecologische belangen niet in het gedrang mogen brengen. Potentiële conflicten in verband met waterkwantiteit (zowel hoogwater en laagwater) dienen tijdig gesignaleerd te worden. Samenwerking en afspraken tussen de verschillende waterbeheerders bestaan reeds en moeten bestendigd en waar mogelijk verbeterd worden.
Deze kanalen vervullen in bepaalde gevallen ook een belangrijke rol in het beschermen van de bevolking tegen overstromingen. In het geval van grote waterdebieten op natuurlijke waterlopen kan een kanaal bijvoorbeeld ingezet worden om een deel van het water af te voeren. In eerste instantie dient echter met de andere waterbeheerders en over de gewestgrenzen heen gezocht te worden naar bijkomende bergingsruimte langs de waterlopen die stroomopwaarts gelegen zijn en de kanalen voeden. Specifiek voor het Kanaal naar Charleroi zal zo in een interregionale studie gekeken worden wat het optimale waterbeheer is om in de toekomst wateroverlast langs de Zenne en het Kanaal in Wallonië, Vlaanderen en Brussel te beperken.
Raadpleeg de gegevens over druk & impact, milieudoelstellingen, reductiedoelen & afwijkingen en beoordeling in de waterlichaamfiches VL22_215 - ZEEKANAAL BRUSSEL-SCHELDE, VL05_167 - KANAAL LEUVEN-DIJLE, VL05_159 - KANAAL CHARLEROI-BRUSSEL.