Vlaanderen integraalwaterbeleid.be

Algemene uitdagingen

Een goede waterkwaliteit is een belangrijke vereiste voor een gezond en robuust watersysteem in het Bovenscheldebekken.

Een goede waterkwaliteit is een belangrijke vereiste voor een gezond en robuust watersysteem. Dit kan door in te zetten op saneringsinfrastructuur, aanpak van diffuse verontreiniging en bevorderen van het zelfzuiverend vermogen. De uitbouw van de zuiveringsinfrastructuur gaat er weliswaar langzaam op vooruit, doch voor enkele regio's is nog een lange weg af te leggen. Enkele gemeenten kennen nog een zuiveringsgraad van minder dan 50% (o.a. enkele gemeenten gelegen binnen de afstroomgebieden van de Perlinckbeek-Peerdestokbeek, Stampkotbeek-Munkbosbeek, Molenbeek-Beiaardbeek en de Molenbeek-Maarkebeek). Enkele zuiveringsgebieden (Elsegem, Eke, Gavere, Avelgem, Brakel-Michelbeke, Kruisem, en Rollegem) worden dan weer gekenmerkt door een hoge verdunningsgraad. Hier zijn optimalisatieprojecten noodzakelijk en dienen extra inspanningen geleverd te worden op het vlak van hemelwaterafkoppeling. Als extra kunnen, bij de realisatie van afkoppelingsprojecten, erosiebestrijdende maatregelen mee opgenomen worden. Sensibilisering bij gemeenten en burgers rond afkoppeling en aansluiting van achterwaartse lozingen blijkt nog steeds noodzakelijk. Binnen de open ruimte dienen bovendien nog tal van de IBA’s te worden gebouwd, met hierbij een groot aantal binnen de gemeenten Wortegem-Petegem, Kluisbergen, Maarkedal en Zwevegem.

In valleigebieden met een hoge agrarische activiteit (bijvoorbeeld Maarkebeek, Zwalm, Grote Spierebeek), moet ook ingezet worden op het tegengaan van diffuse verontreiniging met nutriënten en pesticiden. Verder moet zoveel mogelijk gestreefd worden naar een natuurlijke structuur van de waterlopen. Dit levert niet alleen een hoge biodiversiteit op, maar ook een hoger zelfzuiverend effect én  een watervertragend effect. Het oplossen van vismigratieknelpunten in tal van zijwaterlopen van de Boven-Schelde, verbetering van de structuurkwaliteit en aangepast beheer zijn hierbij belangrijk. Op bepaalde plaatsen kunnen ook bufferstroken of oeverzones een belangrijke meerwaarde bieden.

Een toenemend probleem is het aantal invasieve exoten in en rond de waterlopen. Op een aantal plaatsen worden massale populaties waargenomen. Vooral een aantal uitheemse oeverplanten (Japanse duizendknoop, reuzenbalsemien) breiden sterk uit. De samenwerking van alle waterbeheerders en terreinbeheerders is essentieel om tot een effectieve gebiedsdekkende bestrijding te komen. De Maarkebeek en de Zwalm zijn hierbij prioritaire waterlopen.

Watertekort en wateroverlast zijn beide het gevolg van een onevenwichtige waterbalans en worden best samen bekeken. Wateroverlast is een vaak terugkerend probleem in het Bovenscheldebekken. Door het combineren van preventieve, protectieve en paraatheids-verhogende maatregelen (3P’s) en het nastreven van een gedeelde verantwoordelijkheid bij de verschillende betrokkenen ontstaat geleidelijk een meerlaagse waterveiligheid. De drietrapsstrategie ‘vasthouden, bergen en afvoeren’, blijft één van de pijlers voor het hemelwater- en waterkwantiteitsbeheer van waterlopen. Een aanpak aan de bron, de eerste stap, is ook naar watertekort toe, cruciaal. De voorbije droge zomers hebben het belang hiervan aangetoond. Bevorderen van infiltratie, hergebruik van regenwater en het zoveel mogelijk vrijwaren van waterconserveringsgebieden zijn hierbij belangrijke punten. Zo maakt een herstel van de natuurlijke waterhuishouding de valleien tot klimaatbuffers. Het behoud van de open ruimtes is hierin primordiaal, maar net die staan in het Bovenscheldebekken onder zware druk.

In de landelijke gebieden van het Bovenscheldebekken leiden hevige regenbuien vaak tot problemen. Door het golvend reliëf met een lemige textuur zijn er veel erosiegevoelige akkers. Hierdoor treedt er lokaal regelmatig water- en modderoverlast op na zware regenval. Het inzetten op brongerichte, teelttechnische maatregelen dient verder gestimuleerd te worden. Daarnaast zijn ook erosiebestrijdingswerken belangrijk.

Om de bewustwording van het belang van een gezond watersysteem te verhogen, moet ook ingezet worden op het vergroten van de belevingswaarde van water, in combinatie met infiltratie, berging en een toename van de ecologische kwaliteit. Dit kan ondermeer door het aanleggen van wadi’s in parken of speeltuinen, het openleggen van ingebuisde waterlopen (bijvoorbeeld ‘water in de stad’) of het behoud van baangrachten. De aanwezigheid van water is een belangrijke aantrekkingspool voor water- en oevergebonden recreatie en toerisme in het Bovenscheldebekken.

Integraalwaterbeleid.be is een officiële website van de Vlaamse overheid

De Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) is een overlegplatform van de diverse beleidsdomeinen en bestuursniveaus die bij het waterbeleid betrokken zijn. Ook waterbedrijven nemen deel aan het overleg. Deze samenwerking zorgt voor een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak van het waterbeleid en waterbeheer in Vlaanderen.